صدقه نجات از مرگ چیست؟

در این روزها که مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا، در حال افزایش می باشد، مساله ی ترس از مرگ و مُردن نیز در بین بسیاری از مردم بیش از پیش نمود پیدا کرده است. این ترس از مرگ، باعث داغ شدن بازار تجهیزات، دارو و واکسن های شیمیایی واقعی و قلابی و حتی داغ شدن بازار داروهای گیاهی شده است. اما متاسفانه با وجود این سود جویی ها و فروش انواع دارو و اقلام بهداشتی و حتی بستری شدن در بیمارستان ها، باز هم این تمهیدات نتوانستند جلوی مرگ و میر ناشی از بیماری ها را بگیرند. در این مقاله میخواهیم یک راهکار معنوی و تضمینی برای نجات بیماران به شما معرفی کنیم. اما صدقه نجات از مرگ چیست؟

آنچه در این مقاله میخوانید؛

• • تعریف مرگ حتمی و غیر حتمی
  • جایگاه صدقه در آیات و روایات
  • در باره مبلغ صدقه
  • فرمول محاسبه صدقه نجات از مرگ
  • موارد صحیح مصرف صدقه
  • چند نکته پایانی و پاسخ به سوالات

در این مقاله یک راهکار معنوی قوی و بسیار سریع، به افرادی که عزیزان آنها در بستری بیماری کرونا و یا حتی سایر بیماری های سخت و کشنده هستند، معرفی کنیم. این راهکار اگر درست انجام شود، آنقدر سریع و با قدرت عمل می کند که میتواند بیمار شما را در عرض ۱ الی ۷ روز، از اجل معلق نجات داده یا حداقل نشانه های اولیه بهبودی و سلامت را در او نمایان کند. قبل از اینکه به سراغ راهکار معنوی خود که همان صدقه نجات از مرگ است برویم، اجازه بدهید تفاوت بین مرگ حتمی و مرگ‌ غیر حتمی یا همان اجل مسمی و غیر مسمی را بررسی نمائیم:

اجل مسمی و اجل غیر مسمی:

طبق آیات و روایات، دو نوع مرگ برای انسانها وجود دارد. اولی مرگی است که خداوند برای ما مقدر کرده است که معمولا طولانی تر می باشد و هیچ چیزی نمیتواند زمان آن را جلو یا عقب ببرد. دوم، یک نوع مرگ دیگری که در آن، ما زودتر از آنچه خداوند برایمان مقدر کرده است ( بر اثر اعمال و گناهان خود) می میریم. به مرگ اولی می گویند “اجل مسما” و مرگ دوم، “اجل غیر مسما یا همان اجل معلق” خوانده می شود. خداوند حکیم در این باره می فرماید:

هُوَ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن طِینٍ ثُمَّ قَضَىٰ أَجَلًا وَأَجَلٌ مُّسَمًّى عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ
ﺍﻭ ﻛﺴﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﮔِﻞ ﺁﻓﺮﻳﺪ. ﺳﭙﺲ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﻘﺮﺭ ﺩﺍﺷﺖ (ﺗﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﺑﺪ)‌ ﻭ ﺍﺟﻞ ﺣﺘﻤﻲ ﻧﺰﺩ ﺍﻭﺳﺖ (ﻭ ﻓﻘﻂ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ). ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ، ﺷﻤﺎ (ﻣﺸﺮﻛﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻭ ﻳﮕﺎنگی ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻭ،) باز هم ﺗﺮﺩﻳﺪ میﻛﻨﻴﺪ! (انعام/٢)

با توجه به آیات فوق و آیات مشابه دیگری از قرآن کریم، و همچنین تفاسیر مختلف موجود در این زمینه، متوجه می شویم که دو نوع مرگ و یا خطر مرگ، برای انسان وجود دارد. علامه طباطبایی در جلد هفتم کتاب تفسیر المیزان راجع به آیه فوق می نویسد؛

《ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ اجل دو گونه است: یکى اجل مبهم و یکى اجل مسمى، یعنى معیّن در نزد خداى تعالى، و این همان اجل محتومى است که تغییر نمى پذیرد. به همین جهت آن را مقید کرده به ( عنده – نزد خدا) و معلوم است چیزى که نزد خدا است دستخوش تغییر نمى شود، و اجل مبهم یا معلق اجلی است که تحقق آن مشروط شده به شرط خاصی که گاهی ممکن است بخاطر عدم تحقق آن شرط، در موعد مقرر فرا نرسد》

در تفسیر نور نیز میخوانیم:
《خداوند براى عمر انسان دو نوع زمان‏بندى قرار داده: یکى حتمى که اگر همه‏ ى مراقبت‏ها هم به عمل آید، عمر (مانند نفت چراغ) تمام می شود. و دیگرى غیر حتمى که مربوط به کردار خودمان است، مثل چراغى که نفت دارد، ولى آن را در معرض طوفان قرار دهیم. امام باقر علیه السلام در مورد «أجلاً و أجلٌ» فرمود: آنها دو أجل هستند: یکى محتوم و قطعى و دیگرى موقوف (یعنى مشروط و معلّق). اصول کافی/جلد۱/ صفحه۱۴۷》

اما در اینکه اجل معلق به سبب گناهان ما فرا میرسد یا خیر، یک روایت مشابه از پیامبر (ص) و امام جواد علیه السلام نیز وجود دارد با این مضمون که 《مَوْتُ‏ الْإِنْسَانِ‏ بِالذُّنُوبِ‏ أَکْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِالْأَجَلِ وَ حَیَاتُهُ بِالْبِرِّ أَکْثَرُ مِنْ حَیَاتِهِ بِالْعُمُرِ》 یعنی: مرگ آدمی به سبب گناهان بیشتر از مرگ به واسطه ی اَجَل است و ادامۀ حیاتش به سبب نیکوکاری بیشتر از حیاتش به واسطۀ عمر طبیعی می باشد.

جایگاه صدقه در آیات و روایات: 

حال که متوجه شدیم، اجل غیر مسمی به سبب گناهان ما فرا میرسد، و اعمال نیک، آن اجل را به تاخیر انداخته و باعث طول عمر می شوند، به دنبال احادیث دیگری میرویم که آن عمل نیک را به ما معرفی کنند. شاید اکثر شما شنیده باشید که احادیث زیادی از “صدقه” بعنوان عامل دفع بلا و طول عمر، یاد می کنند و حتی برخی از این احادیث بر روی صندوق صدقات سطح شهر نیز نوشته شده است. اما صدقه علاوه بر طول عمر، بعنوان بهترین دارو برای درمان بیماریها نیز در احادیث معرفی شده است. از جمله:

۱. حدیث اول:
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم :
اَلصَّدَقَهُ عَلى‏ وَجهِها و َاصطِناعُ المَعروفِ وَ بِرُّ الوالِدَینِ وَصِلَهُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَهً و َتَزیدُ فِى العُمرِ وَ تَقى مَصارِ عَ السُّوءِ؛
ترجمه؛
صدقه ی بجا، نیکوکارى، نیکى به پدر و مادر و صله رحم، بدبختى را به خوش‏بختى تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامدهاى بد جلوگیرى میکند.
[نهج الفصاحه؛ صفحه ۵۴۹، حدیث ۱۸۶۹]

۲. حدیث دوم:
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : الصَّدَقهُ دَواءٌ مُنجِحٌ
ترجمه:
امام على علیه السلام : صدقه ، دارویى مؤثر است.
[نهج البلاغه: الحکمه ۷]

۳. حدیث سوم:
عن ابی عبدالله علیه السلام : داوُوا مَرضاکُم بِالصَّدَقَهِ، و ما على أحَدِکُم أن یَتَصَدَّقَ بِقُوتِ یَومِهِ ؟! إنَّ مَلَکَ المَوتِ یُدفَعُ إلَیهِ الصَّکُّ بِقَبضِ رُوحِ العَبدِ، فَیَتَصَدَّقُ فیقالُ لَهُ : رُدَّ علَیهِ الصَّکَّ
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : بیمارانتان را با صدقه درمان کنید، چه مى شود که هر یک از شما قوت روزانه خود را صدقه دهد؟ گاه سندِ قبض روح بنده به فرشته مرگ داده مى شود، اما آن بنده صدقه مى دهد و در نتیجه، به آن فرشته گفته مى شود: سند را بر گردان.
[بحار الأنوار : ۹۶/۱۲۳/۳۲]

۴. حدیث چهارم:
الإمامُ الکاظمُ علیه السلام ـ لَمّا شَکا إلَیهِ رجُلٌ فی کَثرَهٍ مِنَ العِیالِ کُلِّهِم مَرضى : داوُوهُم بِالصَّدَقهِ، فَلَیسَ شَیءٌ أسرَعَ إجابَهً مِنَ الصَّدَقهِ، و لا أجدى مَنفَعهً على المَرِیضِ مِنَ الصَّدَقهِ
ترجمه:
امام کاظم علیه السلام ـ وقتى مردى از عیالوارى خود و این که همه آنها بیمارند، شِکوه کرد ـ فرمود: آنها را با صدقه درمان کن، زیرا هیچ چیز زودتر از صدقه به درگاه خدا پذیرفته نمى شود و براى بیمار دارویى سودمندتر از صدقه نیست.
[طبّ الأئمّه لابنی بسطام : ۱۲۳]

۵. حدیث پنجم:
رسول اکرم صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله :
دخلت الجنّه فرأیت على بابها: الصّدقه بعشره
ترجمه:
وارد (بخشی از) بهشت شدم، دیدم بر در آن نوشته است (ثواب) صدقه ده برابر است.
[نهج الفصاحه؛ صفحه ۴۸۰، حدیث ۱۵۵۷]

احادیث فوق فقط بخش کوچکی از اهمیت صدقه در کلام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و معصومین علیهم السلام است. اما شاید با خودتان بگوئید ما که همیشه صدقه میدهیم پس چرا بیماران ما شفا پیدا نمیکنند؟ یا چرا مشکلات ما حل نمیشود؟ آیا احادیث اشتباه است؟ خیر، این نوع برداشتها به عدم شناخت صحیح ما از دین و کم سوادی هایمان بر میگردد. جواب این سوال در دو مساله بسیار مهم زیر، نهفته است:
۱.مبلغ صدقه
۲. موارد پرداخت
این دو فاکتور مهم اگر خوب رعایت نشوند، صدقه پرداختی ما، آن انرژی لازم جهت شفای بیمار یا دفع شر را از ما نخواهد داشت.

درباره ی مبلغ صدقه:

متاسفانه در جامعه ی ما همه چیز تحت تاثیر تورم و گرانی ها قرار میگیرد مگر مبلغ صدقه ای که برای نیازمندان پرداخت میشود! به عنوان مثال، همه ما یادمان می آید که حدود ۲۰ سال پیش، پول خورد برای صدقه کنار گذاشته میشد. اکنون نیز سهم صدقه از جیب ما، همان پول خورد و یا هزار تومانی های کهنه و پاره ای است که میخواهیم از شر آنها راحت شویم. جالب اینجاست که از این هزار تومانی ها انتظار داریم بزرگترین بلا و بیماری ها را نیز از ما دور کنند! در حالی که اگر یک نفر، همین مبالغ را به خودمان بدهد، این حرکت او را توهین حساب کرده و حتی ممکن است با او دست به یقه شویم! پس چطور رویمان میشود این مبالغ را به خدا داده و از او بخواهیم یک عزیز مُرده را برای ما زنده کند؟ عزیزی که اگر خدایی ناکرده بر اثر تصادف و یا قتل غیر عمد بمیرد، ما تا ریال آخر دیه کامل او را از قاتل خواهیم گرفت!

پس اگر بخواهیم احادیث فوق را به واقعیت تبدیل کنیم باید طبق قواعد و شرایط صدقه عمل و مبلغ واقعی آن را بر اساس آخرین تورم ها حساب کرده و پرداخت نمائیم تا خدا نیز بر اساس آخرین قوانین (به روز رسانی شده) خودش با ما رفتار کند. در این مقاله چون مبحث ما در رابطه با صدقه نجات از مرگ می باشد، فقط فرمول و نحوه محاسبه این نوع صدقه را در اینجا عنوان می کنیم. محاسبه فرمول سایر صدقه ها در این مقاله نمی گنجد.

فرمول محاسبه صدقه نجات از مرگ

فرض کنیم که (خدایی ناکرده) یک نفر بصورت غیر عمد با یکی از اعضای خانواده ما تصادف کرده و عزیز ما فوت بکند. قوانین و احکام جامعه امروز به ما چه میگویند؟ مگر اینطور نیست که طرف باید دیه کامل را به ما بدهد و اگر دیه را پرداخت نکند، طبق قانون، زندانی میشود؟ خب پس ما هم اگر یک عزیزی را در بستر بیماری داشته باشیم و بخواهیم او را با کمک صدقه نجات از مرگ (غیر حتمی یا غیر مسمی) به زندگی باز گردانیم در واقع داریم در رابطه با یک شخص مُرده با خداوند معامله میکنیم! پس باید بر اساس آخرین مبلغ تعیین شده برای دیه کامل، عمل کرده و مبلغ حقیقی صدقه را بر اساس طول عمر متوسط انسان محاسبه کنیم:

برای شروع، ابتدا بر اساس آخرین عدد متوسط طول عمر انسان یا همان سن امید به زندگی که معمولا توسط سازمان ملل و سازمان بهداشت جهانی، بصورت جداگانه برای زن و مرد تمام کشورها اعلام می شود، متوسط طول عمر بیمار خود را بر اساس جنسیت (مرد یا زن بودنش) استخراج می کنیم. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، امید به زندگی یا همان متوسط طول عمر انسان در کشور ایران، برای مردان ۷۲ سال و برای زنان ۷۵ سال می باشد. امید به زندگی عمومی در ایران نیز حدود ۷۳.۵ سال می باشد. از طرف دیگر، طبق آخرین اعلام قوه قضائیه، نرخ دیه کامل در ماه های غیر حرام در سال ۹۹، مبلغی بالغ بر ۳۳۰ میلیون تومان اعلام شده است. حال، ما فرض می کنیم که بیمار ما یک پسر بچه ۶ سال و ۳ ماهه باشد که پزشکان او را جواب کرده و اکنون میخواهیم با کمک صدقه نجات از مرگ او را به زندگی باز گردانیم!

۱.در اولین قدم، باید مبلغ کل دیه (به تومان) را بر ۷۲ که متوسط عمر مردان می باشد، تقسیم کرده تا بهای هر یک سال عمر مردان را محاسبه کنیم:

۳۳۰،۰۰۰،۰۰۰ ÷ ۷۲ = ۴،۵۸۰،۰۰۰

۲.حال، چون میخواهیم عمر بیمار خود را دقیق تر حساب کنیم باید بجای سال، سن او را به ماه تبدیل کنیم. برای این منظور، می بایست عدد به دست آمده را بر ۱۲ تقسیم نموده (چون هر سال، ۱۲ ماه است) تا بهای هر ماه از عمر مردان نیز محاسبه شود:

۴،۵۸۰،۰۰۰ ÷ ۱۲ = ۳۸۱،۰۰۰

۳.در مرحله سوم، باید عدد به دست آمده را تقسیم بر ۱۰ بکنیم. چون طبق احادیث بالا (حدیث پنجم) صدقه، ۱۰ برابر خودش پاداش دارد:

۳۸۱،۰۰۰ ÷ ۱۰ = ۳۸،۱۰۰

عددی که در بالا به دست آمد، همان عددی است که باید برای هر یک ماه از عمر بیمار خود (عمر مردان) پرداخت کنیم. پس برای کودک (بیمار فرضی) خود که سن دقیق او به ماه، حدود ۷۵ ماه می باشد، عدد زیر بدست می آید:

۳۸،۱۰۰ × ۷۵ = ۲،۸۵۷،۵۰۰

پس طبق محاسبات فوق، برای نجات کوک ۶ سال و ۳ ماهه خود از مرگ، باید مبلغ ۲ میلیون و ۸۵۷ هزار و ۵۰۰ تومان صدقه بدهیم. آیا این مبلغ در مقابل نجات کودک ما از مرگ، مبلغ زیادی است؟ آیا اگر پزشک و بیمارستان می گفتند هزینه عمل جراحی او، ده برابر این مبلغ است، پرداخت نمیکردیم؟ آن هم عملی که شاید تضمینی برای نجات او نباشد. در صورتی که این صدقه ناچیز می تواند شانس نجات کودکمان از مرگ غیر حتمی را، تا ۹۹ درصد افزایش دهد. اما مساله مهم اینجاست؛ مبلغ به دست آمده از فرمول فوق را باید به چه کسی یا به کجا پرداخت کنیم تا مورد قبول قطعی خداوند واقع شود؟ راههای پرداخت صدقه کدامند؟ چگونه نیازمند واقعی را پیدا کنیم؟

موارد صحیح مصرف صدقه

همانطور که در احادیث فوق (حدیث اول) خواندیم، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، فرمودند که صدقه باید “به جا” باشد. یعنی باید بر اساس قوانین و مواردی که خداوند به ما معرفی کرده است، مبلغ صدقه ها را پرداخت کنیم. چون اگر صدقه را به افرادی بدهیم که استحقاق دریافت آن را ندارند، نه تنها امتیازی برای ما (در دنیا) در پی نخواهد داشت، بلکه چه بسا باعث دریافت امتیاز منفی نیز بشود. (چون به فرض مثال، ممکن است من نوعی، مبلغ صدقه ام را به یک فردی بدهم که آن فرد برود و با آن مبلغ خلاف یا گناه بکند) خداوند راجع به موارد مصرف صدقه، می فرماید:

إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاکِینِ وَالْعَامِلِینَ عَلَیْهَا وَالْمُؤَلَّفَهِ قُلُوبُهُمْ وَفِی الرِّقَابِ وَالْغَارِمِینَ وَفِی سَبِیلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِیلِ فَرِیضَهً مِّنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ
ﺻﺪقه ها، ﻓﻘﻂ ﻭﻳﮋﻩ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎﻥ [ﺯﻣﻴﻦ ﮔﻴﺮ] ﻭ ﻛﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ [ﺟﻤﻊ ﻭ ﭘﺨﺶ ﺁﻥ] ﻭ ﺁﻧﺎﻧﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ [ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺍﺳﻠﺎم] ﻗﻠﻮﺑﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ، ﻭ ﺑﺮﺍﻱ [ﺁﺯﺍﺩﻱ] ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﻭ [ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺪﻫﻲ] ﺑﺪﻫﻜﺎﺭﺍﻥ ﻭ [ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩﻥ] ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ [ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﻛﺎﺭ ﺧﻴﺮ ﻭ ﻋﺎم ﺍﻟﻤﻨﻔﻌﻪ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ] ﻭ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ. [ﺍﻳﻦ ﺍﺣﻜﺎم] ﻓﺮﻳﻀﻪ ﺍﻱ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺧﺪﺍﺳﺖ، ﻭ ﺧﺪﺍ ﺩﺍﻧﺎ ﻭ ﺣﻜﻴﻢ ﺍﺳﺖ. (توبه/۶٠)

در آیه فوق تمام موارد ۸ گانه مصرف صدقه و زکات آورده شده است که در زیر آنها را مختصر شرح می دهیم:

۱. فقیر:
خداوند در اولین مورد از موارد ۸ گانه پرداخت صدقه، به انسانهای فقیر اشاره میکند! اما ببینیم از نظر قرآن فقیر و نیازمند واقعی چه کسی است؟ آیا متکدیان خیابانی فقیر واقعی هستند؟ نیازمند و فقیر واقعی طبق تعریف قرآن، کسی است که از شدت شرم و حیا، هیچگاه به ما نمی گوید که (مثلا) من نیازمند هستم و یا لطفا به من کمک کنید! عفیف، آبرو دار و پاکدامن است. خداوند در باره ی این نوع نیازمندان میگوید:

لِلْفُقَرَاءِ الَّذِینَ أُحْصِرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ لَا یَسْتَطِیعُونَ ضَرْبًا فِی الْأَرْضِ یَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِیَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُم بِسِیمَاهُمْ لَا یَسْأَلُونَ النَّاسَ إِلْحَافًا وَمَا تُنفِقُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ
[ﺻﺪقه] ﺣﻖِّ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ [ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺟﻨﮓ ﻳﺎ ﻃﻠﺐ ﺩﺍﻧﺶ ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﻳﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮ] ﺩﺭ ﻣﻀﻴﻘﻪ ﻭ ﺗﻨﮕﻨﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﻧﺪ [ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ] ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﺳﻔﺮ ﻛﻨﻨﺪ. ﻓﺮﺩ ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﺪﺕ ﭘﺎﺭﺳﺎﻳﻲ ﻭﻋﻔّﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﻮﺍﻧﮕﺮ ﻭ ﺑﻲ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﻰ ﭘﻨﺪﺍﺭﺩ. [تو ای پیامبر] ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﻴﻤﺎﻳﺸﺎﻥ ﻣﻰ ﺷﻨﺎﺳﻲ. [ﺁﻧﺎﻥ] ﺍﺯ ﻣﺮﺩم ﺑﻪ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﭼﻴﺰﻱ ﻧﻤﻰ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ. ﻭ ﺷﻤﺎ ﺍﻱ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ! ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﻝ [ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺑﻲ ﻋﻴﺐ] ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻛﻨﻴﺪ، ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﺍﻧﺎﺳﺖ. (بقره/٢٧٣)

از آنجایی که طبق تفاسیر (شان نزول) آیه فوق راجع به اصحاب صفه می باشد، میتوان این نتیجه را گرفت که اولویت پرداخت صدقه به فقیر، مومن بودن اوست. یعنی اهل ایمان به خدا، نماز و انجام سایر واجبات و ترک محرمات باشد یا حداقل ملحد و مخالف دین نباشد.

۲. مسکین:
مسکین به کسی می گویند که از شدت نداری و بینوایی، از مردم درخواست می کند.

۳. مسئولان تقسیم صدقه:
طبق آیات فوق، کارگزاران و افرادی که مسئول جمع آوری و پخش صدقه ها بین نیازمندان هستند نیز میتوانند مشمول دریافت صدقه باشند.

۴. جذب دلها به سوی خدا و دین:
اسلام برای تبلیغ دین و دعوت مردم به سمت خدا و نجات آنها از دست شرک و کفر، صدقه (بودجه) تعیین کرده است. اما این به معنی ایمان آوردن پولی نیست. بلکه باید یک فضای آموزشی و ترغیب ایجاد شود که مردم بتوانند با شناخت و درک صحیح از دین، دلهایشان نرم شده و با اختیار خود به سوی خدا گرایش پیدا کنند تا بدین وسیله، گسترش دین اسلام و مبارزه با شیطان افزایش یابد.

۵و۶. آزاد کردن بردگان و پرداخت بدهی بدهکاران:
از آنجایی که در جامعه امروز، برده داری به شکل سابق وجود ندارد، میتوان مصداق این بخش از آیه را به آزاد سازی زندانیان جرائم غیر عمد و بدهکاران آبرو دار، نیز تعمیم داد و برخی از مبالغ صدقه را به این قشر از جامعه اختصاص داد.

۷. در راه خدا:
مصداق اصلی این عنوان از صدقه که همان صدقه فی سبیل الله خوانده می شود، پول دادن برای تقویت و تجهیز میدان جنگ و جهاد مسلمانان در راه خداوند و بر ضد دشمنان اسلام است. حالا این جنگ میتواند جهاد مستقیم با کفار و مشرکان باشد، یا جنگ با شیطان و منافقانی که در پی آزار مسلمانان هستند. البته صدقه فی سبیل الله، شامل هر کار خداپسندانه و عام المنفعه نیز می باشد مثل همان تبلیغات دین، ساخت مسجد و…

۸. در راه ماندگان:
در راه مانده یا ابن سَبیل به کسی میگویند که در وطن خودش توانایی مالی دارد اما با سفر کردن و رخ دادن یکسری اتفاقات و گرفتاریها، به مشکل بر خورده است و نمی تواند از پس خرج و مخارج خود جهت بازگشت به اهل و دیارش بر بیاید.

پس مبالغ صدقه خود را تنها به ۸ مورد فوق میتوان پرداخت کرد. البته دقت و تحقیق در این زمینه نیز لازم است و نباید (به فرض مثال)  هر کسی که در خیابان به ما گفت در راه مانده هستم، کیفم را زده اند و یا نمیتوانم به شهرم برگردم، ما آن مبلغ ۲ میلیون و خورده ای را به او بدهیم و بعد بگوئیم پس چرا بچه ی من خوب نشد!!؟

چند نکته مهم پایانی:

۱. از آنجایی که صدقه نجات از مرگ، دارای مبالغ بالا می باشد، بعد از محاسبه مبلغ صدقه، سعی کنید (پس از تحقیق و پیدا کردن یکی از موارد ۸ گانه مصرف صدقه) اول نذر کنید و بعد که نذر شما محقق شد صدقه را پرداخت نمائید. یعنی بعد از خواندن صیغه نذر، آن را بصورت رسمی و واجب در بیاورید.

• صیغه نذر این چنین است: «للّه علیّ هکذا»، و منظور از هکذا آن است که: «آنچه را که مى‌خواهید نذر کنید بعد از “للّه علیّ” بگویید». مثلاً بگویید: “ان شفى اللّه مریضى فللّه علىّ الصدقه المعلومه”؛ یعنى اگر خداوند مریض مرا شفا بدهد، آن مقدار صدقه مشخص شده بر عهده من خواهد بود.
• گفتنی است که صیغه نذر را نیازی نیست که حتما به زبان عربی خوانده شود. به زبان فارسی یا زبان مادری نیز میتوان بیان کرد.

۲. صدقه نجات از مرگ ، اگر درست پرداخت و از طرف خداوند پذیرفته بشود، بیمار شما را از نظر سلامتی، بیمه خواهد کرد. یعنی دیگر کودک شما بر اثر حوادث و مرگ غیر مسمی یا همان اجل معلق از دنیا نخواهد رفت بلکه فقط در همان تاریخی که خدا برایش مقرر کرده است‌ فوت میکند > و الله اعلم.

۳. اگر نذر کردید ولی بعد از مرخص شدن بیمار خود از بیمارستان، به قول خود عمل نکرده و مبلغ صدقه را پرداخت نکنید یا دیرتر بخواهید پرداخت کنید، کار بسیار خطرناکی کرده اید! چون خُلف وعده و شکستن پیمان، علاوه بر حرام بودنش مجازات سختی را نیز از طرف خداوند در پی خواهد داشت. چون طرف معامله شما خداوند است و نه کسبه بازار.

۴. برای محاسبه صدقه نجات از مرگ زنان، نرخ دیه را نصف در نظر بگیرید و عدد متوسط طول عمر زنان را ۷۵ وارد کنید.

۵. حداقل تعداد ماه قابل محاسبه، ۱۲ ماه ( یک سال) می باشد. یعنی اگر کودک زیر یک سال دارید، سن او را ۱۲ ماه در نظر بگیرید.

۶. اگر در ماههای حرام سال بودیم (محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه) می بایست مبلغ دیه را دو برابر حساب کنید.

۷. افرادی که توانایی پرداخت صدقه مبالغ بالا را ندارند میتوانند پرداخت آن را قسط بندی کنند. البته جزئیات این قسط بندی باید در زمان نذر اعلام شود. (پذیرفته شدن یا نشدن این نوع پرداخت دیگر به عهده خداوند است و ما نقشی در آن نداریم)

 سوال و جواب مهم:

سوال ۱:
آیا میتوان از نسخه فوق، برای موارد دیگری به جز نجات از مرگ استفاده کرد؟ مثلا یک زنی که بچه دار نمیشود و بخواهد نذر کند که اگر بچه دار شود فلان مبلغ را به بهمان نیازمند پرداخت کند؟ اگر بلی، فرمول محاسبه صدقه بارداری چگونه خواهد بود؟
پاسخ:
بله برای بارداری و حتی جلوگیری از سقط و حفظ جنین نیز میتوان از صدقه استفاده کرد. فرمول آن همان فرمول بالا می باشد منتها چون جنسیت کودک را نمی دانیم باید از سن امید به زندگی عمومی استفاده کنید که در ایران ۷۳.۵ سال می باشد. برای محاسبه عمر به ماه هم باید کل ۹ ماه بارداری را در نظر گرفت و عددی که در پایان به دست می آید را در ۹ ضرب کنید:

۳۳۰۰۰۰۰۰۰ ÷ ۷۳.۵ = ۴۴۸۰۰۰۰

۴۴۸۰۰۰۰ ÷ ۱۲ = ۳۷۳۰۰۰

۳۷۳۰۰۰ ÷ ۱۰ = ۳۷۳۰۰

۳۷۳۰۰ × ۹ = ۳۳۵۷۰۰

 پس مبلغی که برای صدقه بارداری در سال ۹۹ باید پرداخت کنید، معادل ۳۳۵ هزار و ۷۰۰ تومان می باشد. این صدقه هم میتواند بارداری بی خطری را برای شما رقم بزند و هم جنین را از آسیبهای احتمالی درون رحمی و هنگام زایمان، در امان بدارد.

سوال۲ :
آیا میتوان قبل از اینکه عزیزان ما بیمار شده و به آن مرحله جواب کردن از طرف پزشک برسند، صدقه نجات از مرگ آنها را حساب کرده و پرداخت کنیم تا در آینده خطر این نوع مرگ از آنها دور شود؟
پاسخ:
بله، کسانی که توانایی مالی دارند میتوانند حتی برای تک تک اعضای خانواده خود بصورت جداگانه و بر اساس سن و جنسیت آنها، این کار را انجام دهند. اما اینجا دیگر نمی توانید نذر کنید یا مثلا بگوئید موقعی پرداخت میکنم که یک خطری بیاید و از کودک من رفع شود تا پرداخت کنم. بلکه باید همان موقع که عزیز شما سالم بود، (طبق آخرین آپدیت دیه سال و طول عمر)، مبلغ صدقه را محاسبه کرده و بعد از پیدا کردن مورد مناسب، آن را پرداخت کنید.

سوال۳ :
برای رفع درد یا بیماری از یک عضو خاصی از بدن مثل سردرد، بیماری کبد، کلیه، پانکراس و… آیا میشود از این نوع صدقه استفاده کرد؟ اگر بلی، فرمول محاسبه آن چیست؟
پاسخ:
بله این نیز امکان پذیر است. برای رفع بیماری از یک عضو خاصی از بدن دو راه وجود دارد: یا اینکه مبلغ فروش آن عضو را به نرخ روز جستجو کنید مثل مبلغ فروش کلیه و… یا اینکه نرخ دیه آن عضو را استخراج کرده و در محاسبات اعلام شده، به جای نرخ دیه کامل قرار داده و سایر محاسبات را بر طبق آن پیش ببرید تا مبلغ نهایی صدقه بدست آید. بعد از محاسبه صدقه، نذر کنید. (در جدول زیر نرخ دیه بعضی از اعضای بدن آمده است)

سوال۴ :
اگر نذر و صدقه را درست و طبق قوانین فوق تعیین کنیم اما بیمار ما فوت کند، نشانه چیست؟
پاسخ:
دو حالت دارد: یا اینکه مرگ حتمی و اجل مسمای بیمار فرا رسیده باشد که در این صورت هیچ کسی نمیتواند جلوی مرگ او را بگیرد. و یا اینکه نذر و محل پرداخت صدقه ی ما مورد قبول خداوند قرار نگرفته است. (البته این نوع صدقه کاملا هوشمند عمل میکند. یعنی اگر کوچکترین تغییری در نیت قلبی ما ایجاد شود یا اینکه خداوند تشخیص بدهد نذر ما غیر واقعی است و مبلغ صدقه بعد از بهبودی پرداخت نخواهد شد، بصورت خودکار، صدقه ما مورد قبول واقع نمیشود)

پایان